Πρακτικές επικύρωσης στην Ευρώπη για τα άτομα που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο Οι πρακτικές επικύρωσης αποτελούν μέρος ενός ευρύτερου φάσματος των μέσων εκπαίδευσης και της κοινωνικής πολιτικής για τη στήριξη των ατόμων που εγκατέλειψαν πρόωρα το σχολείο (Early School Leavers - ESLs. Πολλοί ESLs θα έχουν αρνητικές εμπειρίες ή αντιλήψεις για την τυπική εκπαίδευση, αλλά έχουν αποκτήσει δεξιότητες μέσα από την προσωπική ή την εργασιακή τους εμπειρία. Ως εκ τούτου, οι πρακτικές επικύρωσης παρέχουν στα άτομα μια σειρά από ευκαιρίες για να αναγνωριστούν οι δεξιότητές τους (απαλλαγές, πιστώσεις ή πλήρη προσόντα), ή μπορεί απλά να είναι ένας τρόπος για να διαμορφώσουν ένα μονοπάτι μάθησης/σταδιοδρομίας για το μέλλον.
Η Ευρωπαϊκή Απογραφή του 2014 (European Inventory on Validation of non-formal and informal learning 2014) δεν αναγνωρίζει ένα σημαντικό αριθμό έργων επικύρωσης που να στοχεύουν ειδικά σε άτομα που έχουν εγκαταλείψει πρόωρα το σχολείο. Εντούτοις, τα άτομα αυτά εμπίπτουν σε ομάδες-στόχους για πρωτοβουλίες επικύρωσης, κυρίως στις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι οι διαφορετικές πρακτικές επικύρωσης των ΚΜ μπορούν να είναι ιδιαίτερα χρήσιμες για αυτόν τον συγκεκριμένο πληθυσμό. Οι πρακτικές αυτές περιλαμβάνουν «δεύτερες ευκαιρίες» για την απόκτηση τυπικών προσόντων, οι οποίες μπορούν να ενσωματώσουν την επικύρωση στο στάδιο της πρόσβασης, ή της απόκτησης μέρους του προσόντος, υπό μορφή πιστωτικών μονάδων ή αναγνώρισης θεματικών ενοτήτων. Οι πρακτικές περιλαμβάνουν επίσης μια σειρά από διαφορετικές τεχνικές επικύρωσης όπως:
«εξωτερικές εξετάσεις», οι οποίες επιτρέπουν την άμεση είσοδο στην τελική εξέταση για κάποιο τίτλο, χωρίς να χρειάζεται να λάβουν μέρος σε εκπαίδευση/κατάρτιση.
εναλλακτικά προσόντα, τα οποία περιλαμβάνουν μια πτυχή της επικύρωσης (π.χ. επαγγελματικά προσόντα που αναγνωρίζουν μάθηση στον χώρο εργασίας).
επικύρωση εναλλακτικών (μη τυπικών) μορφών μάθησης (π.χ. που λαμβάνουν χώρα σε ένα πιο ανεπίσημο περιβάλλον).
διαμορφωτικές προσεγγίσεις, περιλαμβανομένων των portfolios, οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα που έχουν εγκαταλείψει πρόωρα το σχολείο να κατανοήσουν τις δικές τους ικανότητες και να αυξήσουν την αυτοπεποίθησή τους.
Αυτοί οι διαφορετικοί τύποι επικύρωσης ταιριάζουν σε διαφορετικές υπό-ομάδες πληθυσμού. Για παράδειγμα, οι νέοι που εγκατέλειψαν πρόωρα το σχολείο μπορούν να επωφεληθούν μιας ευκαιρίας στην αγορά εργασίας, με εξωτερικές εξετάσεις, οι οποίες μπορούν να παρουσιάσουν ένα γρήγορο και οικονομικά αποτελεσματικό μέσο για την απόκτηση τυπικών προσόντων για τις δεξιότητες που έχουν αποκτήσει μέσω της εργασίας.
Επικύρωση της Μη Τυπικής και Άτυπης Μάθησης στην Κύπρο
Όπως σημειώνεται στη Σύσταση του Συμβουλίου της 20ής Δεκεμβρίου 2012 για την επικύρωση της μη τυπικής και της άτυπης μάθησης «Η επικύρωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων, δηλαδή γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων που αποκτήθηκαν μέσω μη τυπικής και άτυπης μάθησης, μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της απασχολησιμότητας και της κινητικότητας, αλλά και να δώσει αυξημένα κίνητρα για διά βίου μάθηση, ιδίως στην περίπτωση ατόμων που μειονεκτούν κοινωνικοοικονομικά ή που δεν διαθέτουν σημαντική εξειδίκευση».
Η επικύρωση των σχετικών γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων μπορεί να παράσχει πολύτιμη συμβολή στην προώθηση της διά βίου μάθησης, στη βελτίωση της λειτουργίας της αγοράς εργασίας, στην προώθηση της κινητικότητας και στην τόνωση της ανταγωνιστικότητας και της οικονομικής ανάπτυξης.
Ως εκ τούτου, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (Γραφείο Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων) κατά την περίοδο 2014-20, υλοποιεί Έργο που συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και την Κυπριακή Δημοκρατία με θέμα «Θέσπιση Μηχανισμών για την επικύρωση της Μη Τυπικής και Άτυπης Μάθησης» που έχει σκοπό να παράξει ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης, το οποίο να δίνει στους πολίτες της ΚΔ τη δυνατότητα:
να αποκτούν επικύρωση των γνώσεων, των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων που απέκτησαν μέσω μη τυπικής και άτυπης μάθησης, όπως, οσάκις συντρέχει περίπτωση, μέσω ανοικτών εκπαιδευτικών πόρων,
να αποκτούν προσόντα με βάση τις επικυρωμένες εμπειρίες μη τυπικής και άτυπης μάθησης και
να αξιοποιήσουν πιλοτική εφαρμογή του μηχανισμού για να επικυρώσουν τη μάθηση που απέκτησαν στους τομείς της εκπαίδευσης ενηλίκων, του εθελοντισμού και της νεολαίας.
Παράλληλα, μέσα από το Έργο, οι μειονεκτούσες ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των ανέργων και των ατόμων που απειλούνται από την ανεργία, θα μπορούν να επωφελούνται από τις ρυθμίσεις επικύρωσης, δεδομένου ότι η επικύρωση μπορεί να εντείνει τη συμμετοχή τους στη διά βίου μάθηση και να διευκολύνει την πρόσβασή τους στην αγορά εργασίας.
Συνοπτική Περιγραφή του Έργου
Η θέσπιση μηχανισμών επικύρωσης της μη τυπικής και άτυπης μάθησης προωθήθηκε με πρόταση στο Υπουργικό Συμβούλιο από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού με στόχο τη σύσταση Επιτροπής για τη υλοποίηση της Σύστασης για τη Θέσπιση μηχανισμών επικύρωσης της μη τυπικής και άτυπης μάθησης, η οποία εγκρίθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2013 (Αρ.Απ.: 74.676). Με βάση την πρόταση αυτή, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού θα συντονίσει τις διαδικασίες, με βάση τις οποίες θα εκπονηθεί το εθνικό Σχέδιο Δράσης, το οποίο θα καλύπτει διάφορους τομείς επικύρωσης. Το έργο αναμένεται να ενισχύσει τις εργασίες της Επιτροπής για τη υλοποίηση της Σύστασης για τη Θέσπιση μηχανισμών επικύρωσης της μη τυπικής και άτυπης μάθησης, τόσο μέσω της εκπόνησης Εθνικού Σχεδίου Δράσης, όσο και μέσω της πιλοτικής εφαρμογής του θεσμού. Τέλος, αναμένεται ότι η πιλοτική εφαρμογή και η αξιολόγησή της θα δώσει χρήσιμες πληροφορίες και κατευθύνσεις για την ολική εφαρμογή μηχανισμών επικύρωσης από την Κυπριακή Δημοκρατία, στη βάση των εργασιών της Επιτροπής που συστάθηκε για την υλοποίηση της Σύστασης του Συμβουλίου της ΕΕ.
Η επικύρωση ως διαδικασία επιβεβαίωσης από εξουσιοδοτημένο φορέα, ο οποίος βεβαιώνει ότι ένα άτομο έχει επιτύχει συγκεκριμένα μαθησιακά αποτελέσματα, θα λαμβάνει υπόψη τις ρυθμίσεις για την επικύρωση της μη τυπικής και άτυπης μάθησης, όπως αυτές περιλήφθηκαν στη Σύσταση του Συμβουλίου του 2012. Οι ρυθμίσεις περιλαμβάνουν τα ακόλουθα στοιχεία, παρέχοντας παράλληλα τη δυνατότητα σε κάθε άτομο να επωφελείται από αυτά, είτε χωριστά είτε συνδυαστικά, ανάλογα με τις ανάγκες του: α) Προσδιορισμός των μαθησιακών αποτελεσμάτων που επιτεύχθηκαν μέσω μη τυπικής και άτυπης μάθησης, β) Καταγραφή των μαθησιακών αποτελεσμάτων που έχει σημειώσει ένα άτομο μέσω μη τυπικής και άτυπης μάθησης, γ) Αξιολόγηση των μαθησιακών αποτελεσμάτων που έχει σημειώσει ένα άτομο μέσω μη τυπικής και άτυπης μάθησης, και δ) Πιστοποίηση των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης που έχει σημειώσει ένα άτομο μέσω μη τυπικής και άτυπης μάθησης με τη μορφή επαγγελματικού προσόντος, πιστωτικών μονάδων που οδηγούν σε ένα επαγγελματικό ή εκπαιδευτικό προσόν ή με όποιον άλλο τρόπο κρίνεται σκόπιμο.
Η λειτουργία του μηχανισμού θα παρέχει στα άτομα τη δυνατότητα να επικυρώσουν τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις ικανότητες που απέκτησαν μέσω μη τυπικής και άτυπης μάθησης. Με την επικύρωση αυτή θα αποκτούν προσόντα, τα οποία θα μπορούν να αξιοποιήσουν στη σταδιοδρομία τους και στη συνέχιση της τυπικής τους εκπαίδευσης.
Το έργο περιλαμβάνει τα ακόλουθα στάδια:
Τη χαρτογράφηση της παρούσας κατάστασης στο πεδίο της επικύρωσης.
Την εκπόνηση Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τη δημιουργία μηχανισμών επικύρωσης της μη τυπικής και άτυπης μάθησης στην Κύπρο (κατόπιν εξέτασης καλών πρακτικών, διάγνωσης των εθνικών αναγκών και διαβούλευσης με αρμόδιους φορείς, κοινωνικούς εταίρους και συνδέσμους/οργανώσεις (Δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, Πανεπιστημιακά Ιδρύματα, Ημικρατικούς οργανισμούς, εθελοντικές οργανώσεις, οργανώσεις νεολαίας, ιδρύματα εκπαίδευσης ενηλίκων κτλ.).
Σημειώνεται ότι τον Οκτώβριο του 2018, το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε με την Απόφαση αρ. 85.959, ημερομηνίας 16 Οκτωβρίου 2018, το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη θέσπιση μηχανισμών επικύρωσης μη τυπικής και άτυπης μάθησης. Η πιλοτική εφαρμογή του Μηχανισμού θα επικεντρωθεί στην Εκπαίδευση Ενηλίκων, τη Νεολαία και τον Εθελοντισμό. Η εφαρμογή αναμένεται να υποβοηθήσει τους ενδιαφερόμενους να οδηγηθούν προς την επικύρωση της μάθησης που αποκτήσαν μέσα από δραστηριότητες μη τυπικής και άτυπης μορφής. Σε κάθε περίπτωση, η έμφαση του μηχανισμού θα είναι στην επικύρωση για απόκτηση εκπαιδευτικού προσόντος (επικύρωση για εκπαιδευτικούς σκοπούς), υποβοηθώντας με αυτό τον τρόπο την πρόσβαση στην εκπαίδευση και κατάρτιση των ατόμων που εγκατέλειψαν πρόωρα το σχολείο.
Υπηρεσία Διαδικτύου και Επικοινωνίας - Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας
